Hiện nay, Bệnh lao phổi có thể được phát hiện và chẩn đoán bởi nhiều phương pháp khác nhau, trong đó có xét nghiệm Xpert. Đây là phương pháp có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, hỗ trợ phát hiện bệnh vào giai đoạn sớm, từ đó có phương pháp điều trị bệnh hiệu quả.

1. Tổng quan về bệnh lao

Vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis là nguyên nhân gây nên bệnh lao ở người, đây là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể lây lan dễ dàng thông qua đường hô hấp. Người bị lao khi ho hoặc hắt hơi sẽ phát tán vi khuẩn ra ngoài không khí, người bình thường nếu tiếp xúc phải sẽ bị nhiễm bệnh. Thời gian đầu sau khi khuẩn lao xâm nhập vào, cơ thể chưa có biểu hiện rõ ràng, đây gọi là thời kỳ ủ bệnh.

Quãng thời gian ủ bệnh dài hay ngắn phụ thuộc vào sức đề kháng của mỗi bệnh nhân. Vì thời gian ủ bệnh lao thay đổi theo từng người tùy tuổi tác, thể trạng, bệnh kèm theo… Bệnh có thể ủ trong vòng 4 đến 12 tuần nhưng cũng có thể vài tháng tới vài năm.

Khi hệ miễn dịch của con người suy giảm là cơ hội tốt để khuẩn lao sinh sôi phát triển và tấn công cơ thể người, lúc này bệnh nhân mới có những biểu hiện và triệu chứng cụ thể.

2. Tìm hiểu về xét nghiệm Gene Xpert

Xét nghiệm Gene Xpert là kỹ thuật ứng dụng sinh học phân tử mang tính đột phá của ngành y tế thế giới nói chung và chẩn đoán bệnh lao nói riêng. Kỹ thuật này tích hợp 3 công nghệ, gồm: tách gen, nhân gen và nhận biết gen. Kỹ thuật được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chứng thực và khuyến cáo áp dụng trong công tác phòng chống lao.

Theo đó, Gene Xpert được sử dụng như xét nghiệm chẩn đoán lao ban đầu cho những trường hợp nghi thuộc diện lao kháng thuốc hoặc lao đồng nhiễm hội chứng suy giảm miễn dịch HIV. Những khu vực lao kháng thuốc hoặc khả năng nhiễm HIV không cao thì có thể sử dụng để xét nghiệm đờm âm tính với mục đích tăng khả năng phát hiện lao phổi AFB dương tính.

Ưu điểm của xét nghiệm Gene Xpert

Phương pháp xét nghiệm Gene Xpert cho phép xác định vi khuẩn lao với độ đặc hiệu và độ nhạy rất cao. Đối với mỗi loại mẫu bệnh phẩm khác nhau, xét nghiệm Gene Xpert sẽ cho ra kết quả trực tiếp với độ nhạy là khác nhau.

– Bệnh phẩm là đờm AFB dương tính có độ nhạy 98%;

– Bệnh phẩm là đờm AFB âm tính có độ nhạy 72%.

Cả 2 loại này đều có độ đặc hiệu 99,2%.

Thời gian trả kết quả xét nghiệm chỉ khoảng 2 giờ đồng hồ. Ngoài việc chẩn đoán có nhiễm lao hay không, xét nghiệm này còn cho biết có nhiều hay ít vi khuẩn. Đặc biệt, bệnh nhân có thuộc dạng lao kháng thuốc hay không.

Khi phát hiện và điều trị sớm thì khả năng khỏi bệnh cao hơn và hạn chế tối đa sự lây lan ra cộng đồng.

Khuyến cáo sử dụng xét nghiệm này trong công tác phòng chống lao như sau:

– Xpert được sử dụng như xét nghiệm chẩn đoán lao ban đầu cho những trường hợp nghi thuộc diện lao kháng thuốc hoặc lao đồng nhiễm hội chứng suy giảm miễn dịch HIV.

– Tại những khu vực lao kháng thuốc hoặc khả năng nhiễm HIV không cao thì xét nghiệm có thể sử dụng để xét nghiệm đờm âm tính với mục đích tăng sự phát hiện lao phổi AFB dương tính.

3. Chương trình Sàng lọc miễn phí người mắc lao phổi tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Bình Địnhđa khoa Sông Thương

Tại Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Bình Định triển khai chương trình “Sàng lọc miễn phí chẩn đoán người mắc bệnh lao phổi trong cộng đồng” thông qua chụp X-quang và lấy mẫu Xét nghiệm Xpert.

Sau khi thăm khám và được bác sĩ chẩn đoán lâm sàng có những dấu hiệu của bệnh lao, người bệnh sẽ được chỉ định chụp Xquang và xét nghiệm Xpert hoàn toàn miễn phí để xác định chắc chắn rằng người bệnh có bị mắc lao phổi hay không. Chương trình này áp dụng cho cả bệnh nhân nội trú và bệnh nhân ngoại trú.

Xét nghiệm Xpert giúp cho việc chẩn đoán Lao phổi đơn giản và thuận tiện hơn rất nhiều. Việc thực hiện xét nghiệm Gene Xpert sớm giúp người bệnh phát hiện bệnh và có phác đồ điều trị kịp thời, hiệu quả cao, tránh những biến chứng nguy hiểm cũng như sự lây lan ra cộng đồng.

Thạc sĩ Bác sĩ Chuyên Khoa II Châu Văn Tuấn-

 Giám đốc Bệnh viện Lao và Bệnh Phổi Bình Định